«خانه های انعطاف پذیر» عنوان خانه هایی است که در کشورهای توسعه یافته برای فراهم کردن یک محیط سالم و قابل دسترس برای افراد معلول ساخته می شود تا ضمن مناسب سازی خانه، زمینه ی راحتی انجام کارها، پیشرفت آنان و استقلال شان را در فعالیت های روزانه فراهم کند.
گرچه تا ساخت و توسعه چنین خانه هایی در ایران فاصله ی زیادی وجود دارد، اما حتی با تغییرات جزئی، می توان تاثیر مثبتی در ایمنی محیط خانه و افزایش توانایی انجام کارهای روزانه در فرد معلول ایجاد کرد. بدون شک این تغییرات با توجه به سن، جنسیت و نوع معلولیت فرد متفاوت است. به عنوان مثال یک کودک معلول علاوه بر ایمنی محیط، نیازمند فضایی است که در آن به نیازهای کودکی اش نیز پاسخ داده شود. در این مطلب با برخی راهکارهای ساده برای زندگی راحت کودک معلول و خانواده ی او آشنا می شویم:
ـ تا حد ممکن وسایل مورد نیاز کودک معلول باید در دسترس او قرار گیرد تا او بتواند به راحتی و به طور مستقل برخی امور روزانه ی خود را مدیریت کند. به معنای دیگر، استقلال کودک معلول نباید تحت تاثیر معلولیت او محدود شود.
ـ تحرک کودک معلول و جا به جایی هرچند محدود او از نظر جسمی و روانی موجب تجدید قوای او می شود. بی توجهی به این موضوع موجب می شود تا انگیزه ها و قوای جسمی کودک برای بروز همان مقدار توانایی برای تحرک از بین برود. بنابراین اعضای خانواده باید این امکان را به صورت روزانه برای او فراهم کنند.
ـ خانه همواره باید مرتب باشد، اما این موضوع در خانه هایی که فرد معلول در آن زندگی می کند، از اهمیت بیشتری برخوردار است تا او در مسیر حرکت خود با کمترین مانع مواجه شود.
ـ برای کودکی که امکان حرکت، هرچند محدود به ویژه با ابزار کمکی دارد، دسترسی به بخش های مختلف و امکانات موجود در خانه باید تا حد ممکن آسان شود، بنابراین در طراحی داخلی و خارجی خانه ای که یک کودک معلول در آن زندگی می کند، مانند اندازه و بلندی پلکان، شکل نرده ها، جایگاه کلیدهای برق، شکل دستگیره های در و ارتفاع آنان از زمین باید دقت بیشتری شود.
ـ مهم ترین موضوعی که می تواند به تقویت روحیه ی کودک معلول کمک کند، برخورد اطرافیان با معلولیت او است. بدون شک همه ی اعضای خانواده باید در برخورد با کودک معلول صبور باشند و از او انتظاراتی در حد توانش داشته باشند. البته این به آن معنا نیست که با رفتارهای ترحم آمیز موجب ضعیف شدن روحیه ی او شوند، بلکه ضمن برخوردهای عادی باید دقت و نظارت بیشتری بر امور او داشته باشند.
ـ کودک معلول نباید از بازی کردن که حق طبیعی اوست، محروم شود. گرچه امکانات ویژه ی کودکان معلول در ایران بسیار محدود است، اما اعضای خانواده می توانند با توجه به توانمندی های کودک معلول علاوه بر بازی های عادی، برخی سرگرمی ها را خود ابداع و طراحی کنند.
ـ معلولیت کودک نباید موجب دوری او از گروه های دوستی و همسالان شود، اگرچه ممکن است برخورد سایر افراد به ویژه کودکان دیگر با موضوع معلولیت غریبانه باشد، اما حضور در فضاهایی مانند پارک کمک می کند تا فرآیند اجتماعی شدن کودک معلول به صورت طبیعی طی شود و او آمادگی روانی بیشتری برای رویارویی با برخی ناملایمات پیش رو را پیدا کند.
فریده عباسی
روزنامه جام جم