کودکان CP دارای مشکل حرکتی اگر تا سن ۳-۵ سالگی درمان توانبخشی انجام ندهند، علاوه براینکه رفع این اشکالات غیرممکن خواهد بود، این اختلالات باعث تاثیر منفی روی توجه، تمرکز و شناخت کودک خواهد شد. در کودک دارای اشکال ذهنی در همین سن، اشکالات حرکتی به خوبی قابل درمان میباشد و این سن برای کودک دارای اشکال ذهنی نه اینکه دیر نشده، بلکه جزء اقدامات ، توانبخشی مداخله زودرس میتواند محسوب شود. هرچند در این کودکان هم، مداخله زودرس زیر سن ۱-۳ سال ممکن است و تشخیص مشکلات ذهنی آنها امکان پذیر میباشد. کودکان دارای اختلالات ذهنی، علاوه بر اینکه اشکال حرکتی ثانویه بر مشکل ذهنی دارند، درمان توانبخشی برای این حرکات نادرست بسیار سادهتر و سهلتر از کودکان دارای اختلالات حرکتی، و در هردوی این دو گروه، درمان این اختلالات حرکتی، باعث تسهیل فرایندهای ذهنی، بالا بردن توجه، تمرکز و در نتیجه تسهیل در شناخت کودکان خواهد شد.از نظر فیزیوپاتولوژی در درگیری مسیرهای حرکتی این دو اختلال دو اختلاف عمده وجود دارد .در کودکان مشکلدار ذهنی، اشکالات حرکتی منتج بد عملکردی مسیرهای Lateral میتواند باشد (شامل مسیر spinal Cortico و(Rubro spinal است.
در حالیکه در کودکان دارای مشکل حرکتی که به آنها طیف فلج مغزی (Cerebral palsy) میگویند، اکثرا ضایعه در خود مسیر spinal Cortico تا ناحیه Pyramidal ساقه مغز میباشد بیشتر اشکال در بد عملکردی مسیرMedian است (که شامل مسیرهایMedio Reticolaspinal, ReticoloSpinal Ponto و بلاخره مسیرهای vestibulo spinal خواهد شد(.
لازم به توضیح است مسیر vestibulo spinal Medio بیشتر با مسیر فوق همکاری مینماید در حالیکه مسیر spinal ostibulaeve Latero علاوه بر همکاری با این مسیر، بیشتر با مسیر Median همکاری دارد ولی به نظر میرسد که مسئول اکثریت Posture و حالت felxion Semi دستها، حرکات ناموزون و بیقواره در اندام، و حالتهای گوناگون دست و پا چلفتی موقع راه رفتن (Clumsiness) همان مسیر Lateral میباشد.این مشکل حرکتی کودکان دارای اختلال مغزی (که ضایعه آنها در قسمتی یا تقریبا تمام مغز منتشر است) می تواند قابل رفع باشد، چون این وضعیت، ( Postural) اکثرا اولیه نیست. محلی که بیشتر در این کودکان از نظر عملکردی در این کودکان دچار مشکل است هسته قرمز یا Redneucleous است و مسیر مربوط به آن rubro Spinal میباشد، این مسیر مسئول تحریک عضلات آگونیست دستها که همان عضلات Flexor دست می باشد. وقتی این مسیر خارج از کنترل یا با کنترل کمتر و ناقص مسیرcorticospinal عمل می کند، بیمار دستها را به حالت جمع شده در حالت Semi Flection نگه میدارد و در مقایسه اگر کودک سالم با دستهای افتاده و کشیده راه میروند، این کودکان دارای مشکل ذهنی با دستهای جمع شده و با حالت نیمه خمیده حرکت میکنند. علت نورولوژیک دستهای جمع شده اینست که،پیش از حد عملکرد مسیر rubro Spinal میباشند، چون از نظر عملکردی این مسیر با مسیرهای وستیبولار ارتباط تنگاتنگی دارند و هستههای وستیبولار با مخچه از نظر Functional در هم تنیده شدهاند، به همین دلیل دستهای کودک مشکلدار ذهنی: به صورت دست های جمع شده می باشد. و اکثرا به صورت خمیده و ناصاف حرکت میکنند مسئول حالت صاف نگه داشتن سر و گردن بیشتر مسیر میانی وستیبولار به نامMedial vestibulo spinal می باشد. مسئول متعادل نمودن اندام در موقع حرکت و درست و موزون حرکت کردن آنها و هماهنگ بین این مسیرها ، مسیر spinal Lateral Vestibulo است. اگر این مسیرها بد عمل نماید، کودک به صورت باز باز و نیمه خمیده راه میرود که در این حالت این مسیرها خارج از ضوابط کنترلی مسیر spinal Cortico ، عمل مینماید، در حالیکه این مسیرها قرار است تحت هدایت و کنترل corticospinal وظایف محوله را انجام دهند.
اگر به این علل نوروفیزیولوژیک دقت کنیم، سر منشاء نوروپاتولوژی اشکالPosture کودک مشکلدار ذهنی را خواهیم فهمید. از طرف دیگر درمان حرکت چنین کودکانی برهمین مبنا به مرور میتواند انجام پذیرد.
اشکال در صحبت کردن کودکان اشکالدار ذهنی منهای مشکلات Cortical و درگیریهایی که در مناطق گفتاری قشر مغز وجود دارد و با توجه به اینکه صحبت کردن عاملی است که بیشتر حرکات آن در صورت شکل میگیرد، در نتیجه هماهنگی های مختلف مناطق مغزی این عمل را انجام می دهد که در چنین کودکانی ، همراه با اشکال مسیرo spinalticCor، مسیر همراه آن که برای عملکرد سرو صورت به کار گرفته میشود به نام مسیر Corticobulbar نامیده میشود و مسئول حرکات ظریف سرو صورت و داخل دهان است و بطبع مشکل، این مسیر هم به صورت تظاهرات آن را در بدعملکردی که سرو صورت میباشد این مسیر، اعصاب دوازدهگانه را برای ایجاد حرکات مختلف گفتاری و همچنین اعمال اولیه مثل جویدن، بلعیدن با هدایت میکند و در نتیجه در این افراد ضعف عملکردی نمایان میشود، همچنانکه مسیر اصلی حرکت هم ناقص عمل میکند. به علت بد عملکردی این مسیر حالتهای صورت کودک مشکلدار ذهنی در حالتهای Facial expression ، ناقص دیده میشود. این حالت ناجور صورت شدیدا در معرض دید عموم میباشد و برای والدین آزار دهنده است، چون از نظر جامعه و والدین قابل مشاهده میباشد و علاوه بر اشکالات ذهنی در اثر نقص در ادای گفتار که بیشتر در اثر تظاهرات اختلال حسی و حرکتی ناقص در سرو صورت و دهان است و حالت خاص به کودک مشکلدار ذهنی میدهد و باعث صدمه بود و درمان آن به وسیله گفتار درمانگرها که خوشبختانه در ایران مقدارشان هم کم نیست قابل انجام است.
البته برای تصحیح این حالتها لازم است، نزد گفتار درمانگرهایی مراجعه داشته باشیم که به چگونگی عملکرد نوروفیزیولوژی مغز و بخصوص اعصاب دوازدهگانه اطلاعات کافی داشته باشند، چون درمان این اختلالات و بدعملکردی، سرو صورت پارامتری است که به تغذیه، ادای صحیح گفتار، تنظیم تونیسیته سر و صورت و حالت Facial expression بستگی دارد و علاوه براین اشکالات تغذیه و نحوه تنفس کودک را لازم است در نظر داشته باشیم و همچنین دقت به، عملکرد تک تک اعصاب دوازدهگانه و هماهنگی عملکردی آنها و چگونگی عملکرد مسیرها و اعصاب حسی و حرکتی اعصاب دوازدهگانه را بشناسیم و بررسی نماییم بخصوص چگونگی ارتباطات این اعصاب را با مناطق گوناگون ساقه مغز، مخچه، سیستم لیمبیک و در نهایت قسمتهای مختلف قشر مغز تا بتوانیم با کمک اجرای تکنیکهای حسی و حرکتی سر و صورت این ارتباطات پیچیدهSubcortical, cortical را برقرار سازیم.