فشار روانی ( استرس )

فشار روانی عبارت است از هر وضع یا پیشامدی که بدن را به استفاده از منابع و تولید انرژی بیشتر از معمول وادار می کند . هانس سلیه که او را پدر تحقیقات درباره فشار روانی می دانند می گوید فشار روانی یعنی مجموعه واکنشهای غیر اختصاصی جاندار در مقابل هر نوع تقاضای سازگاری از آن . سلیه از اولین کسانی است که رابطه بین فشار روانی و بیماریها را توجیه کرده است و فشار روانی را به درجه سوز وس از بدن بر اثر فشارهای زندگی تعریف می کند . البته فشار روانی تنها به روند این پدیده در بدن انسان اطلاق نمی شود بلکه محرکهای فشار آورتر تحت همین نام خوانده می شود .

فشار زاهای روانی ( محرکهای تنش آور روانی )

علتهای فیزیکی محیطی و اجتماعی حالت استرس یا فشار روانی را استرسور یا محرک تنش زا می گویند ( stressor ) حالت فشار روانی درونی به محض آنکه بوسیله محرکهای تنش زا ایجاد شد می تواندبه پاسخهای گوناگونی بیانجامد . از یکسو می تواند به چندین پاسخ فیزیکی بدن منجر شود از سوی دیگر پاسخهای روانی از قبیل اضطراب، نومیدی ، افسردگی ، بی قراری و یک احساس عمومی ناتوانی از سازگاری با جهان ممکن است نتیجه حالت فشار روانی باشد .

بطور کلی فشار های روانی به دو دسته تقسیم می شوند یکی فشارهای روانی مفید و دیگری زیانبار اما مفید بودن یا زیانبار بودن برای همه و برای یک فرد هم در تمام حالات یکسان نیست . در موارد زیادی فشار روانی خوشایند و مفید خواهد بود . مثلا ورزش عامل تنش زای مفیدی است .

انواع فشار روانی

۱- استرسهای فیزیولوژیک : مثل بی خوابی یا خستگی مفرط یا نخوردن غذا به مدت طولانی یا کار در محیط نامناسب یا کارهای خارج از توان و …

۲- استرس پاتولوژیک : مثل خستگی عصبی یا جراحی شدن زایمان ، اختلالهای دستگاه عصبی و …

۳- استرس های روانی : مثل حالات هیجانی شدید وناگهانی نگرانی های طولانی ، عدم هماهنگی در زندگی زناشویی ، فقر اقتصادی ، شغل های پرمسئولیت و …

پاسخ به فشار روانی

پاسخ فشار روانی واکنشی است که در مقابل محرکهای فشار زا ارائه می شود و شامل پاسخ های روان شناختی رفتاری و فیزیولوژیکی می شود . پاسخهای روانشناختی به فشار روانی : تغییر در عملکرد های شناختی تغییر در خود پنداره واکنشهای هیجانی شامل احساس محرومیت ملامت گناه اضطراب تنش تحریک پذیری بد بینی و ناامیدی نسبت به آینده پیش بینی بال خیزی و بلا انگیزی حادثه . پاسخ های فیزیولوژیکی : تغییرات بیوشیمیایی تغییر در مکانیسمهای ایمنی . پاسخهای رفتاری : پرخاشگری حالتهای عصبی خواب آشفته گرفتگی عضلانی صدای لرزان .