بیش فعالی ADHD اختلالی است که یک کودک رفتارهای تکانشی ناگهانی، عدم تمرکز ، تحرک بیش ازحد ، حواسپرتی و عدم ثبات رفتاری بیشتری نسبت به کودکان هم سن وسال خود نشان میدهد.
در جوامع امروز حدود ۴ تا ۶ درصد کودکان به این اختلال مبتلا هستند و در پسرها بروز بیشتری دارد. علائم این بیماری قبل از ۷ سالگی شروع می‌شود و در سالهای دبستان کودک به اوج خود میرسد . این کودکان در تمرکز کردن مشکل بزرگی دارند.آنها به طور دائم حرکت می‌کنند. بی‌نظم، بی‌انگیزه و بی ثبات هستند. اصلا سر جایشان نمینشینند ، مدام تقلا میکند و با محیط پیرامون خود می جنگند. بی حوصله هستند و بر اساس بی نظمی و حواسپرتی که دارند، بسیار زود اطرافیان خود را خسته می‌کنند. توجه بسیار ضعیفی دارند و عدم تمرکز سر کلاس موجب عصبانیت معلم و شلوغی کلاس می شود که در نهایت با تنبیهی که از سوی کادر مدرسه میشوند ، این خشم درونی و بیقراری های افراطی خود را حفظ کرده و در زمان و مکان دیگری به صورت رفتارهای خرابکارانه با عمق بیشتر و موج فزاینده تری انجام میدهند.

تنش زیاد با والدین و مدرسه موجب بروز اعتماد به نفس پائین‌تری در آنها میشود .این کودکان از نظر سازگاری اجتماعی نیز مشکل دارند، به طوری که از انجام بازی‌های متناسب با سن خود امتناع نموده و حتی در بازی‌های گروهی اخلال ایجاد کرده و موجب نزاع می‌شوند.غالب روانپزشکان عقیده دارند اگرچه شروع بیماری قبل از ۳سالگی است، ولی تشخیص بیماری در ۷ سالگی که کودک به مدرسه می‌رود و احتیاج به آرامش و دقت و تمرکز حواس دارد، انجام می‌گیرد. بیشتر این کودکان از قوای درک و هوش طبیعی نرمال و حتی بالاتر برخوردارند و خرابکاری‌های خود را به طور غیرمترقبه و ناگهانی انجام می‌دهند.
شایان ذکر است که نوع تغذیه و مواد مصرفی کودکان در آرام کردن ویا تکانشی نمودن رفتارهای آنان اثر بسزائی دارد. از این رو برخی غذاهای مفید و مضر را برای کنترل این علائم در ذیل عنوان میکنیم.

غذاهای مفید
در برخی کودکان بیش فعال، سطح سروتونین خون پایین است، در نتیجه مصرف بالای ویتامین (B6) با افزایش میزان سروتونین خون سبب بهبود علائم می شود. ماهی آزاد و ساردین ، تخمه آفتابگردان و تخمه کدو سرشار از امگا ۳و۶ هستند. مصرف این غذاها برای تامین اسیدهای چرب ضروری کودکان لازم است . چندین مطالعه نشان داده است که کمبود روی و منیزیم و آهن در سرم افراد مبتلا به بیش فعالی دیده شده است که می تواند ناشی از کاهش دریافت یا جذب آن از طریق تغذیه باشد. برخی داروهای گیاهی، به دلیل خواص آرام بخش و ضد اضطراب در درمان این کودکان بسیار رایج است، زیرا کودکان بیش فعال،مکررا دچار مشکلات خواب می شوند.از جمله رایج ترین این گیاهان آرام بخش می توان به سنبل الطیب و گل ساعتی اشاره نمود.

غذاهای مضر
چای، قهوه ، نوشابه های گازدار، نوشیدنی های حاوی کافئین ، شیرینی جات (بیسکویت، کیک، شیرینی، شکلات ) و آدامس می توانند علائم بیماری را تشدید نمایند. اسید بنزوئیک (نوعی نگهدارنده مواد غذایی)، در مرباها،پوره میوه ها، آب میوه ها، ترشی ها و سس های سالاد استفاده می شود که اثر سوئی بر تحریک بیشتر بیش فعالی دارد.تجمع فلزات سمی همانند سرب، آرسنیک، آلومینیوم، جیوه، یا کادمیوم نیز می تواند سبب مشکلاتی در یادگیری و رفتار کودکان شود . . بر اساس تحقیقات، اصلاح سطح سرب بدن ( از طریق مواد شلاته کننده مانند ویتامین)، در کودکان بیش فعالی که میزان سرب بالاتری داشتند، موجب بهبود رفتار قابل ملاحظه ای گردید .
زینب توکلی : ارشد روانشناسی عمومی