اختلال دوقطبی یا شیدایی – افسردگی، نوعی اختلال خلقی و یک بیماری روانی است. اختلال دو قطبی (که در گذشته جنون افسردگی نامیده می‌شد) سبب چرخه­های افراطی در حالت، سطح انرژی، تفکر و رفتار فرد می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات شدید خلق می‌شوند. اختلال دو قطبی به صورت معمول در آخر دوره‌ی نوجوانی یا اوائل دوره‌ی بزرگسالی تظاهر پیدا می‌کند. این بیماری انواع مختلفی دارد که مهمترین انواع آن اختلال دو قطبی نوع دو است. تفاوت این دو اختلال در وجود دوره‌ی شیدایی است؛ در نوع یک، این حالت اتفاق می‌افتد ولی در نوع دو، فرم خفیف‌تری از آن که هیپومانیا یا نیمه شیدایی است، بروز می‌کند. شروع بیماری معمولاً با دوره‌ای از افسردگی می‌باشد و پس از یک یا چند دوره از افسردگی، دوره شیدایی بارز می‌شود. در تعداد کمتری از بیماران شروع بیماری با دوره شیدایی یا نیمه-شیدایی است.

دوره‌های شیدایی از چند روز تا چند ماه به طول می‌انجامند و معمولاً شدت آن‌ها باعث می‌شود که بیمار نیازمند درمان جدی به صورت بستری یا همراه با مراقبت زیاد باشد. با فروکش کردن علایم، به خصوص در اوایل سیر بیماری، معمولاً فرد به وضعیت قبل از بیماری خود برمی‌گردد و به همین دلیل بسیاری از بیماران یا خانواده‌های آنان تصور می‌کنند بیماری کاملاً ریشه کن شده و دیگر نیازی به ادامه درمان وجود ندارد. بنابراین درمان خود را قطع می‌کنند. اما قطع زود هنگام درمان خطر برگشت بیماری را بسیار افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که بیماری در فاصله چند ماه عود کند.

این اختلال را اولین بار ژول بایلارگر، دانشمند فرانسوی، در سال ۱۸۴۵ با عنوان «بیماری روانی دو وجهی» نامید. بعدها در قرن نوزدهم، روان‌پزشک آلمانی، امیل کرائپلین اصطلاح «جنون افسردگی» را ابداع کرد. حدود سال ۱۹۸۰، اصطلاح «اختلال دو قطبی» جای جنون افسردگی را گرفت، اصطلاحی که روان‌پزشکان برای توصیف این وضعیت از آن استفاده می­کنند.

اختلال دو قطبی معمولاً به صورت حالاتی از جنون و افسردگی و همچنین ترکیب هم زمان این دو حالت مشخص می­گردد. این بیماری اغلب برای اولین بار در دوران نوجوانی یا اوایل جوانی تشخیص داده می‌شود، با این وجود، بعضی افراد علائم بیماری را در دوران کودکی نشان می­دهند.
اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان تشخیص قطعی و ساده­ای نیست. تشخیص آن معمولاً توسط پزشک سلامت روان انجام می­شود که کودکان بسیار زیادی را ارزیابی و درمان کرده باشد. این امر مستلزم آن است که پزشک، تاریخچه­ی روانی و پزشکی آن را دریافته و ارزیابی کاملی انجام دهد.
بسیاری از والدین با کودکی که دارای تغییرات افراطی در حالت، انرژی، تفکر و رفتار است، درگیرند. ارزیابی دقیق نشان می­دهد که بسیاری از این کودکان از اختلال روانی رنج می­برند. با این حال، تنها تعداد کمی از آن­ها دچار اختلال دو قطبی هستند.

در حالی­ که اطلاعات سازمان یافته­ای از فراوانی این اختلال در میان کودکان در حال جمع آوری است، مطالعات اخیر توسط مؤسسه­ی ملی سلامت روانی نشان می­دهد که به­طور کلی کودکان کمتر از بزرگسالان دچار این اختلال هستند. با این حال، این نرخ با بالا رفتن سن افزایش می­یابد، به­طوری که به حدود یک درصد در بزرگسالی می­رسد. در بزرگسالان، میزان افرادی که به اشکال دیگر این اختلال در طول زندگی دچارند، تقریباً ۴/۴ درصد می­باشد یا معادل یک در بیست.

این بیماری بر تعداد قابل توجهی از کودکان و نوجوانان تأثیر می­گذارد، اما بسیاری از تحقیقات در این زمینه میان بزرگسالان انجام شده است. در حالی­که تعداد کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال در حال افزایش است، تحقیقات برای اختلال دو قطبی در میان آن­ها محدود است. پژوهش جدید بر روی کودکان و نوجوانان در حال انجام است تا تشخیص زود هنگام، به پزشکان در شناسایی دقیق و صحیح این اختلال کمک کند و درمان­های لازم انجام شود.
یکی از حوزه­های مهم این مطالعه، چگونگی تعریف و تشخیص اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان است. تعریف این اختلال در کودکان و نوجوانان تحقیقات بیشتری را در این حوزه در پی دارد. پزشکان در حال حاضر، این اختلال را، در کودکان با همان معیار(یا استانداردی) ارزیابی می­کنند که برای بزرگسالان از آن استفاده می‌شود. با این وجود، بعضی روان‌پزشکان معتقدند که علائم این اختلال در میان کودکان و نوجوانان با علائم بزرگسالان برابری نمی­کند. برای مثال، یکی از مطالعات اخیر نشان داد که بعضی کودکان مبتلا به این اختلال، علائم پایدار و به سرعت در حال تغییری را نسبت به بزرگسالان تجربه می­کنند.
از آنجا که تعداد کمی از مطالعات، در مقیاس وسیع، برای علل، علائم و درمان اختلال دو قطبی وجود دارد تنها مقدار محدودی از داده­ها برای تشخیص و درمان این بیماران در دسترس پزشکان قرار می­گیرد.
همچنین به علت اختلاف نظر درباره­ی تشخیص و درمان، روانپزشکان مجرب کودک و نوجوان همیشه بر چگونگی شناسایی و درمان مبتلایان، اتفاق نظر ندارند. به علاوه، تشخیص و درمان کودکان خردسال بسیار سخت‌تر است. مطالعات در حال انجام است تا به پزشکان برای شناسایی بهتر این اختلال در جوانان یاری رساند.
تشخیص دقیق و صحیح، نیازمند درک اساسی از ماهیت بیماری، علل و علائم آن است. بدین منظور، راهنمای این دارو، رویکردی متعادل برای تشخیص و درمان اختلال دو قطبی دارد که بر اساس موازین سنتی برای بزرگسالان استفاده می­شده است. همچنین، این راهنما علل و نشانه­های شناخته شده و احتمالی این اختلال را ثبت می­کند. این اطلاعات خصوصاً برای والدینی که کودکان‌شان مشکوک به داشتن این اختلال هستند، مهم است زیرا تحقیقات درباره­ی اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان همچنان رو به پیشرفت می­باشد.
امروزه کودکان و نوجوانان بیشتری، نسبت به گذشته، مبتلا به این اختلال هستند که دلیل این امر مشخص نیست. حتی طی دهه‌ی اخیر، تعداد مبتلایان، افزایش یافته، با این حال، میزان این اختلال در میان کودکان و نوجوانان هنوز کمتر از میزان این بیماری در بزرگسالان است.
هدف از این راهنما، اطلاع رسانی به والدین درباره ی نحوه‌ی به دست آوردن ارزیابی کامل روان‌پزشکی برای کودکانشان و بیان توضیح مختصری از گزینه­های درمانی مختلف است تا آن­ها بتوانند برای فرزندان‌شان تصمیمات آگاهانه­ای بگیرند.
این راهنما شرح مختصری از گزینه­های درمانی رایج ارائه می­دهد. برای مثال، ثابت شده است که درمان دارویی زمانی که با درمان روان – اجتماعی، از قبیل آموزش شیوه­ی زندگی، آموزش والدین و روان درمانی (گفتاردرمانی)، همراه باشد، مؤثرتر خواهد بود. از این رو، درمان­های روانی-اجتماعی نیز در این راهنما معرفی شده­اند.
صرف نظر از این­که کودکتان دچار اختلال دو قطبی یا نوع دیگری از اختلالات خلق و خویی باشد، درمان امکان­پذیر است. درمان روانی-اجتماعی می­تواند به کودکان کمک کند که مدیریت نشانه­های بیماری را یاد بگیرند و از وقوع مجدد آن جلوگیری کنند و اگر مناسب باشد داروها می­توانند برای تثبیت حالات و رفتارها سودمند باشند.
برای بسیاری از کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال، درمان می‌تواند علائم بیماری را کاهش دهد. تشخیص و درمان زود هنگام این اختلال برای کودکان و نوجوانان بهترین فرصت را برای رشد معمولی آنان فراهم می­کند.
در بیشتر افراد بالغ این بیماری طولانی مدت است. تحقیقات نشان می­دهد که این امر برای کودکان و نوجوانان نیز صدق می­کند. از این رو، درمان مداوم، به­طور کلی، به شدت توصیه می­شود.
اطلاعاتی درباره­ی علائم، تشخیص و گزینه­های درمان برای کودکان و نوجوانان مبتلا، که در راهنمای دارویی آمده، در درجه­ی اول بر مبنای راهنمای عملی ارزیابی و درمان کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی آکادمی آمریکایی روانپزشکی کودک و نوجوان استوار است. راهنمای عملی، نشریه­ای است که برای متخصصان بهداشت روانی و پزشکانی نوشته می­شود که در تصمیمات پزشکی به آن­ها یاری می­رسانند.

تعریف اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی چیست؟
اختلال دو قطبی، اختلال مغزی است که باعث تغییرات شدید و غیر معمولی در روحیه، سطح انرژی، تفکر و رفتار می­شود. برای مثال، مبتلایان به این بیماری، اغلب، حملاتی بسیار شدید، تحریک پذیری بسیار و افسردگی را تجربه می­کنند. در حالی­که هر شخصی خلق و خوی بد و خوب دارد و می­تواند عصبی شود، فراز و فرود بی­دلیل و شدید افراد مبتلا می­تواند غیر قابل پیش بینی، افراطی و ناتوان کننده باشد.
برای کسانی که دچار این اختلال هستند، این آشفتگی­های روحی یا «حملات» چهار حالت دارد : جنون یا شیدایی، افسردگی، حملات ترکیبی(زمانی که جنون و افسردگی هم­زمان رخ می­دهد) و جنون خفیف (عمدتاً حالات عصبی).
اختلال دو قطبی در تمام گروه­های سنی، جوان و پیر، رخ می­دهد. تا چندی پیش، گمان می­شد که اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان بسیار نادر است؛ اما در حقیقت شاید شایع­تر از آن­چه تصور می­شد، باشد.
با این حال، همه­ی کودکانی که دچار بد اخلاقی شدید، دمدمی بودن فراوان و هیجان­زدگی بیش از حد هستند، در این گروه قرار نمی­گیرند. برای مبتلایان به این اختلال چرخه­ی خلق و خو طولانی مدت و شدید بوده و مانع عملکرد روزانه­ی آنان می­شود.

انواع مختلف اختلال دو قطبی کدامند؟
سه نوع اختلال دو قطبی اولیه وجود دارد: اختلال دو قطبی نوع یک، نوع دو و اختلال دو قطبی N.O.S..
شکل قدیمی این بیماری، اختلال دو قطبی نوع یک نامیده می­شود. این نوع اختلال از طریق حملات مکرر جنون و افسردگی شدید مشخص می‌شود.
افراد با جنون خفیف (عمدتاً حالات عصبی) که جایگزین افسردگی شدید می­شود در گروه مبتلایان به اختلال دو قطبی نوع یک قرار می­گیرند.
برخی از کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی نوع یک و نوع دو، به وضوح، حملاتی از جنون و افسردگی دارند.در سایر کودکان، حالات متغیر و تحریک پذیری­های شدید با نشانه­هایی از دوره­های کوتاه جنون وجود دارد .

سایر کودکان علائم اختلال نوع یک و دو را تنها برای یک یا دو روز از خود نشان می­دهند. به دلیل این­که علائم این کودکان آن­قدر طول نمی­کشد که به عنوان جزئی از اختلالات نوع یک و دو طبقه بندی شود، به آن اختلال دو قطبی نامشخص گفته می­شود.
اختلال دو قطبی نوع یک، نوع دو و N.O.S. اختلالات طیفی نامیده می­شوند. برای بیشتر افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، دامنه (یا طیفی) از حالات روحی وجود دارد. برای مثال برای حملات جنون، شدت آن از تند مزاجی « فراز و فرودها» تا جنون روانی متغیّر است (فقدان ارتباط با واقعیت).
فردی که در یک دوره­ی ۱۲ ماهه ۴ بار یا بیشتر دچار این حملات شود به عنوان مبتلا به اختلال دو قطبی پر‌ نوسان شناخته می­شود.
شکی نیست که کودکان و نوجوانانی که در اخلاق و رفتارشان دچار مشکل هستند، نیاز به کمک دارند. بخشی از بحث پیرامون اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان از این امر ناشی می­شود که آیا همه­ی کودکان با این نوع آشفتگی­ها دچار اختلال دو قطبی نوع یک یا دو می­شوند و آیا درمان زودهنگام می­تواند از اختلال دو قطبی در بزرگسالی جلوگیری کند؟

مطالعه­ی اخیر نشان داد که در اکثر کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی، برخی نشانه­های بیماری تا دوره­ی جوانی باقی می­ماند. سایر مطالعات نشان می­دهند که ۶۰ در صد از افراد بالغ مبتلا به این اختلال، علائم اولیه را در دوران جوان یا قبل از آن نشان داده­اند.

علائم خلقی اختلال دو قطبی
جنون یا شیدایی: دوره­ی مجزایی از حالت بسیار عصبی غیرطبیعی و مداوم که ممکن است با انرژی، خوش­بینی و عزت نفس مفرط همراه باشد.
افسردگی: نشانه­های آن ممکن است شامل ناراحتی طولانی، علاقه­ی کم به انجام فعالیت، کاهش توانایی برای لذت بردن، چشم­ انداز مبهم از خویش و زندگی، کاهش انرژی و تغییرات در خواب و اشتها باشد.
جنون ترکیبی: به حالتی گفته می­شود که نشانه­های جنون و افسردگی هم­زمان رخ می­دهند. این حالت، اغلب بر زنان و کودکان تأثیر می­گذارد.
جنون خفیف: به حالت دائمی عصبانیت گفته می­شود. فقدان نشانه­های روانی و سطح بالاتر عملکرد، میان جنون خفیف و شیدایی تفاوت ایجاد می­کند.
برای تشخیص اختلال دو قطبی، علائم خلقی باید بیش از حد باشد و با هیچ بیماری روانی یا پزشکی دیگری قابل توضیح نباشد.
مترجم: هدی اخیانی