قصه گویی راهکار موثری برای ارتقای درک رفتارهای شفاهی و عملی است

و به قول ماکادو ، فعالیتی است که از انسان ها ، انسان می سازد و افراد به وسیله ی داستان هایی که می شنوند ، شکل داده می شوند .

کستنبام نیز معتقد است که قصه ها به فرد کمک می کنند تا تخیلات ، رویدادها و تصوراتش را در یک کلیت یکپارچه منسجم کند و این باعث ارتقای خودآگاهی او می شود .در واقع قصه ها چارچوبی فراهم می کنند تا از خودفهمی ، کارایی در روابط بین فردی افزایش یابد .

افراد هنگام بیان داستان ، توالی و رابطه های معنادار را کشف میکنند و نسبت به وضعیت خود بینش عمیق تری به دست می آورند . از قصه ها می توان برای اثر گذاری بر حوزه وسیعی از یافته ها و نیاز ها از جمله رفتارهای حمایت کننده ، ترس از تنهایی ، ارتباط ها و … استفاده کرد . بر اساس نظریه بندورا ، کودک از طریق تجربه جانشینی با

قهرمان داستان همانند سازی کرده و پیامدهای رفتار را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد . سپس آن را الگوبرداری نموده و به کار می برد . 

مشکلات اجتماعی کودکان ، آنان را به سوی انواع اختلالات رفتاری سوق داده و حتی نگرش آنان را نسبت به همسالان و مدرسه تغییر داده و باعث اُفت کارکرد تحصیلی آنها می شود .

اگر از قصه درمانی به عنوان یک روش خلاق روان درمانی در این کودکان بهره بگیریم ، با همان فرآیند همانند سازی می توانیم شاهد بهبود رفتار کودک باشیم . شهناز شیبانی ( کارشناس ارشد مشاوره ) در تحقیقی به تاثیر قصه درمانی بر کودکان افسرده پرداخته ( طی ۲۴ جلسه ۶۰ دقیقه ای ) و به صورت معنی داری شاهد کاهش و بهبود افسردگی ، اضطراب فراگیر ، لجبازی ، نافرمانی و هراس اجتماعی در آنها شده است . پژوهشگران دیگری نیز بر اثر بخشی قصه درمانی برای گروه های مختلف بیماران دارای اختلال های روانی تاکید دارند و آن را باعث افزایش خودآگاهی و احساس شایستگی کودکان ، درمان اختلال سلوک و کمک به هویت یابی نوجوانان می دانند .
بارکر در تحقیقات خود ثابت کرد که قصه درمانی باعث پرورش ایده و افزایش انگیزه ، کاهش مقاومت منفی ، بازسازی قابلیت های فردی و حساسیت زدایی از ترس های فرد می شود . قصه ها با آشنا کردن کودکان با آنچه در ضمیر ناخودآگاه شان می گذرد ، به آنها کمک می کنند تا بر مشکلات روان شناختی رشد فایق آیند . وقتی کودکان قصه ای را می شوند ، مدام حوادث و شخصیت های داستان را با تجربیات خود از وقایع ارتباط می دهند و فرایند تطابق یابی در سطحی ناهوشیار رخ می دهد . در حقیقت یک جریان تطابق یابی در طول قصه گویی فعال می شود .

قصه گویی یکی از بهترین شیوه ها در مشاوره با کودکان است و آنان می توانند با احساسان و افکار و رفتارهایی مقابله کنند که هنوز نمی توانند با مشاور خود به طور مستقیم درباره ی آنها صحبت کنند . این به این معنا نیست که قصه درمانی باید الزاماً توسط مشاوران و روان درمانگرها اجرا شود . اتفاقاً ثابت شده که محیط خانه و قصه گویی توسط والدین تاثیرات بهتر و ماندگارتری داشته و اگر همراه با نوازش و تماس بدنی باشد ، کودک را به آرامش بیشتری می سراند . حتی با وجود درمانگرها نیز ، توجه مداوم والدین ضروری است . در مجموع بر حضور قصه گو در کنار کودک تاکید ویژه ای شده است و روش هایی مثل نواز قصه نمی تواند کارایی لازم را داشته باشد . برنامه اخیر تلویزیونی قصه شب شبکه دو را هم که به تازگی آغاز شده نمی توان معادل حضور ملموس قصه گو قلمداد کرد .
منبع: روزنامه سلامت – شماره ۲۲۵

نویسنده:دکتر مصطفی جلالی فخر